Tatlısularda yaşayan bir hücreli canlılarda(Amip, öglena ve paramesyum,) koful farklılaşmış olarak karşımıza çıkar.
Bu canlılarda kofula”Kontraktil Koful” denir.Kontraktil koful(Vurgan) canlıdaki fazla suyun dışarı atılımını sağlayarak hücrenin yani canlının osmotik basıncını regüle(düzenleme) eder.Kontraktil koful bu fonksiyonu ile hücrede dengeyi (Homeostazi) sağlar.
Vakuol bazı tek hücreli hayvanların dışında hayvanlarda bulunmayan bir organeldir.Tüm ilkel ve yüksek yapılı bitkilerde ve mantar hücrelerinde vardır.
Vakuol(koful) sıvısı içinde hücrenin ait olduğu doku çeşidine bağlı olarak organik maddeler ve asitler,çeşitli renk maddeleri (Antokyan=mavimor,Antoksantin=sarı,turuncurenk),tuzlar,karbonhidratlar,yağlar,proteinler,müsilaj,kauçuk ve tanen maddeler bulunabilir.
Vakuol özsuyu içerisinde bulunabilecek tüm maddeler topluca ” Ergastik Maddeler ” olarak isimlendirilir.
Vakuoller bazı canlılarda birtakım özel görevlerde alır.Tek hücreli canlılarda hücre içine madde ve besin alımı,sindirilen besin atıklarının hücre dışına atılması görevler alır.
Vakuol zarı tek katlıdır ve vakuol zarına ” Tonoplast ” denir.
Tatlısularda yaşayan bir hücreli canlılarda ise koful farklılaşmıştır.Bu canlılarda kofula”Kontraktil Koful” denir.Kontraktil koful canlıdaki fazla suyun dışarı atılımını sağlayarak hücrenin yani canlının osmotik basıncını regüle(düzenleme) eder.
Fotosentez bitki hücrelerinde kloroplastlarda su ve karbondioksitin hammadde olduğu, güneş ışığı ile etkileşime giren,sonucunda Glikoz ve Oksijen ürünlerinin sentezlendiği fotokimyasal bir olaydır.Glikoz bitkide metabolik faaliyetlerde ve enerji üretiminde kullanılır,arta kalan kısmı ise asimleme nişastası olarak bitkilerin depo organlarında(Kök ve gövde gibi..) depolanır.
Kloroplast bitkilerde yapraklarda,genç gövdelerde ve fotosentetik dokularda bulunan bir organeldir.
Kloroplastın kimyasal yapısı karbonhidrat,yağ,lipid,klorofil,DNA ve RNA’dan oluşur.
Burada en dikkat çekici nokta tıpkı mitokondrilerdeki gibi kloroplastların kendine ait DNA’sının bulunmasıdır. Bu özellik sayesinde bitki hücresindeki kloroplastlar kendi kendilerine bölünüp çoğalabilirler.Hücrelerin bulundukları dokunun fizyolojik durumuna göre kloroplastların sayısı artar yada azalır.Hücrenin ihtiyacından fazla sayıda kloroplast üretilirse kloroplastlar bozunuma uğrar ve belirli bir sayının altına inmez.Genellikle her bitki hücresinde 20-50 arası kloroplast bulunur.
Kloroplastlarda dünyadaki karbon döngüsünün en önemli basamağı olan,canlılar için gerekli organik maddelerin ve oksijenin üretildiği fotosentez reaksiyonu gerçekleşir.
(CO2=Karbondioksit,H2O =Su,C6H12O6 =Glikoz,O2=Oksijen)
6CO2 + 6H2O —Işık+Klorofil—> C6H12O6 + 6O2
FOTOSENTEZ
Fotosentez bitki hücrelerinde kloroplastlarda su ve karbondioksitin hammadde olduğu, güneş ışığı ile etkileşime giren,sonucunda Glikoz ve Oksijen ürünlerinin sentezlendiği fotokimyasal bir olaydır.Glikoz bitkide metabolik faaliyetlerde ve enerji üretiminde kullanılır,arta kalan kısmı ise asimleme nişastası olarak bitkilerin depo organlarında(Kök ve gövde gibi..) depolanır.
Bitkilerde bulunan bulunan bir organel olan plastidlerin oluşumundan sorumlu olan ve bitkilerde meristematik dokularda lokalize olmuş yapılara PROPLASTİD(=proplastid denir.
Plastidler sadece bitki hücrelerinde varolan bir organeldir.Plastidler hayvan,myxomycetes(cıvık mantarlar),mantar(fungus) ve mavi-yeşil alglerle yoktur.
Plastidler bitki hücreleri tarafından kullanılan önemli kimyasal bileşikleri ve bitki tarafından sentezlenmiş ürünlerin depolandığı,hücredeki diğer organellere nazaran oldukça büyük olan organellerdir.
Tüm plastidler bitkilerin meristematik(=meristematic=bölünür) dokularında bulunan ”Proplastid’(=Proplastid) adını alan yapılardan türevlenir.
Taşıdıkları renk maddesine,hücrenin ihtiyacına ve işlevine göre 9 farklı plastid vardır.
1)Kloroplast(=Chloroplast)
2)Kromoplast(=Chromoplast)
3)Etiyoplast(=Etioplast)
4)Levkoplast(=Leucoplast)
5)Amiloplast(=Amyloplast)
6)Oleoplast(=Elaioplast)
7)Proteinoplast
8)Gerontoplast
Endoplazmik Retikulumun kelime anlamına bakacak olursak yunancada ‘Endo=iç’,latincede ‘Retikulum=Ağ yada küçük ağ sistemi’ demektir.
Kelime anlamından da anlaşılacağı üzere hücrede stoplazmada madde sentezini ve iletimini sağlayan ,birbirlerine paralel olarak uzanmış yassı kanalcık ve tüpçüklerle oluşmuş ağ sistemine ‘Endoplazmik Retikulum’ adı verilir.
Bu ağ sistemi ‘Ergastoplazma‘ olarak ta isimlendirilir.
Endoplazmik Retikulum tüm eukaryotik hücrelerde çekirdek(nucleus) ve hücre zarı arasında yerleşiktir.Genel olarak tüm hücrelerde E.R yapı ve miktar bakımından birebir aynı yapıda sayıda değildir.Stoplazmada hücrenin o anki metabolik faaliyetine göre kanalcık sistemlerinin yapısında ve sayısında artış yada azalmalar şeklinde değişiklikler oluşur.
Endoplazmik Retikulum iki farklı tipe ayrılır.
1)Granüllü Endoplazmik Retikulum (GER)
2)Granülsüz Endoplazmik Retikulum (AGER)
Granüllü Endoplazmik Retikulum(GER);üzerinde ribozom bulunduran Endoplazmik retikulum’dur.GER protein sentezi yapan hücrelerde görülür.Protein sentezi GER üzerindeki ribozomlar tarafından gerçekleştirilir.Ribozomlar sadece ER üzerinde bulunmaz,stoplazma içinde bulunabilir.
Granülsüz Endoplazmik Retikulum(AGER);üzerinde ribozom bulundurmayan Endoplazmik Retikulum’dur.AGER yağ(lipid) sentezi yapan hücrelerde,çeşitli doku,organ ve endokrin bezlerde görülür.
Organlarda görülen AGER’e örnek olarak karaciğer ve pankreas hücrelerini verebiliriz.Karaciğerde granülsüz endoplazmik retikulum kanddaki toksik(zehirli) maddelerin imha edilmesinde görev alır.Bu görev karaciğerin yüzlerce görevinden biridir.
Pankreasta ‘glukagon’ hormonu üretimi ve iletimi de AGER(Granülsüz Endoplazmik Retikulum) sentezlenir,sentezlenen hormonlar Golgi aygıtında küçük salgı vesikülleri şeklinde paketlenir.Küçük salgı vesikülleri büyüyüp yoğunlaşır ve bunu takiben bağırsak boşluğuna bırakılırlar.
1898 yılında italyan asıllı ‘ Camila Golgi ‘ sinir hücrelerini incelerken birtakım yassı kesecikler ve kanalcıklar gözlemlemiştir.
Camila golgi keşfettiği bu yapılara ‘Golgi aygıtı=Golgi Cisimciği’ adı vermiştir. Golgi aygıtı endoplazmik retikulum ile birlikte görev görev yapan bir organeldir.Fakat golgi aygıtında ribozom bulunmaz.
Golgi aygıtı hücrede madde sentezlenmesi ve madde iletiminde görev alır.Örnek verecek olursak;Hücre zarında bulunan glikoproteinler golgi aygıtında üretilip hücre zarına iletilir.
Golgi aygıtı genellikle hücre içinde nukleus(Çekirdek) ve hücre zarı arasındaki bölgede yerleşiktir.
Hayvan hücrelerinde bulunan golgi aygıtı bitki hücrelerinde ”Diktiyozom’‘ adını alır.
Çekirdek hücrenin tüm yaşamsal faaliyetleri yöneten,kalıtsal materyali taşıyan,25-40 mikrometre boyutlarında,küremsi yada oval görünümde, hücrenin merkezi yönetim birimidir.Nükleus bakteri ve mavi-yeşil(Prokaryotlar) algler ve memeli eritrositleri haricinde tüm ökaryotik bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan bir organeldir.