Etiket: hücre

Kategoriler
Biyoloji

Hücrenin Yapısı Nedir?

Tüm yaşayan organizmaların yapısal ve fonksiyonel olarak en küçük temel birimine ”Hücre” denir.Hücreyi ilk gözlemleyen ve gördüğü şekillere ”Cell=Hücre=odacık” adını veren Robert hooke’dur.
Genel olarak değerlendirildiğinde bitki ve hayvanlardaki hücreler 10-30 mikron büyüklüğündedir.Çeşitli bakteri ve bazı tek hücreli canlılar ise 0.5 mikron gibi çok küçük boyutlara sahip hücrelerdir.Fakat bazı hücreler o kadar büyüktür ki çıplak gözle bile görülebilir.Örnek olarak tavuk,kaz,ördek,kuş ve deve kuşu yumurtaları tek başlarına birer hücredir ve boyutları cm olarak ölçülebilir.Tarih öncesi devirlerde yaşamış olan fosil bir tür olan ”Aepyonis” kuşunun 8 litrelik yumurtası deve kuşu yumurtası ile birlikte günümüzde bilinen en büyük hücrelerdir.
Hücrelerin şekil ve büyüklüğü 2 etkene bağlıdır.
1)Hücrenin hacimi ve yüzey alan ilişkisi
2)Hücre nükleusunun(Çekirdek) hücreyi kontrol edebilme kapasitesi.
Hücre yaşamsal aktiviteleri için(solunum,beslenme,boşaltım) için madde alışverişini hücreyi çevreleyen ”Hücre Zarı”(Plazmalemma) aracılığı ile gerçekleştirir.Hücre zarı seçici-geçirgen bir yapıya sahiptir.Hücre madde alışverişi için hücrenin yüzeyini kuşatan hücre zarının,ihtiyacını karşılayabilmesi için hücre yüzey alanını optimum büyüklükte tutmak zorundadır.Hücre büyüyüp biyokütlesi arttıkça hücre yüzey alanı yeterli gelmez ve mevcut hücre zarı madde alışverişi için yetersiz kalır.Büyüyen hücre bölünerek bu olumsuz durumdan kurtulur.
Hücrenin nükleusu hücre metabolizmasını,büyümesini kontrol eden merkezdir.Nükleusta saklı tutulan genetik kodlar hücrenin hacminin ne kadar artacağını,ne zaman bölüneceğini,olumsuz koşullarda hücreyi nasıl regüle edeceğini bilen hücrenin tüm aktivitelerini konrol eden ana birimdir.
Hücre temel olarak 3 kısımdan meydana gelir.

Okumaya devam et “Hücrenin Yapısı Nedir?”
Kategoriler
Biyoloji

Hücrenin Organelleri Nelerdir?

Genel olarak bitki ve hayvan hücresinde, stoplazma içerisinde bulunan organeller şunlardır;

1)Golgi Aygıtı

2)Diktiyozom

3)Endoplazmik Retikulum(Granüllü ve Granülsüz)

4)Lizozomlar

5)Mitokondriler

5)Ribozomlar

7)Peroksizomlar

8)Nükleus ve Nükleolus(Çekirdek ve Çekirdekçik)

9)Sentrozom ve Sentrioller

10)Vakuol(koful)

12)Mikrocisimcikler

12)Plastidler(Sadece bitkilerde)

13)Sferozomlar



Kategoriler
Biyoloji

Peroksizom Nedir?

Hayvan ve bitki hücrelerinde bulunan,0,3-1,5 mikron çaplarında ,tek katlı bir zarla çevrili,küremsi yada oval vakuol benzeri organellere ”Peroksizom” adı verilir.

Peroksizomlarda bitki ve hayvan hücrelerinde herhangibir nedenle varolan toksik(zehirli) etkili maddeleri inaktive edip yok eden katalaz(=parçalayıcı) enzimleri taşır. Katalaz enzimlerine örnek olarak glikolat oksidaz,aminoasit oksidaz ve peroksidaz verilebilir.

Kategoriler
Biyoloji

Mikrocisimcik,Mikrofilamentler,ara lifler,Mikrotübüller Nedir?

Mikrocisimcikler elektron mikroskobu gibi gelişmiş teknolojiler ile bitki ve hayvan hücrelerinde yapılan incelemeler sonucunda nanometre boyuntunda yuvarlak tüpsü yapılar ve ince ipliksi organellere verilen genel bir isimdir.

Mikrotübüller hücrenin morfogenezinde(hücre şeklinin oluşumu) ve korunmasında,tek hücreli canlıların kamçı(Cilla=sil) oluşumunda ve sentrozomun yapımında görevlidir.

Mikrofilamentler ve aralifler ise protein yapısında olan ince uzun iplikçikleridir.Mikrofilamenler ve ara liflerin görev ve fonksiyonları günümüze kadar tam olarak açıklanabilmiş değildir.

Kategoriler
Biyoloji

Kromozom Nedir?

Hücre bölünmesinin metafaz ve anafaz safhasında hücrenin orta bölgesinde bulunan,DNA, ve özel proteinlerinden oluşan yapılara KROMOZOM denir.Kromozom çıplak gözle görülemez.Mikroskop altında ve hücre bölünmesinin metafaz ve anafaz safhalarında görülebilir.

Kategoriler
Biyoloji

Nükleus ve Nükleolus Nedir?(Çekirdek ve Çekirdekçik)

Nükleus ve Nükleolus Nedir?(Çekirdek ve Çekirdekçik)

Nükleus(çekirdek) hücrenin tüm yaşamsal faaliyetleri için olmazsa olmaz olan,kalıtsal materyali taşıyan,25-40 mikrometre boyutlarında,küremsi yada oval görünümde, hücrenin merkezi yönetim birimidir.Nükleus bakteri ve mavi-yeşil(Prokaryotlar) algler ve memeli eritrositleri haricinde tüm ökaryotik bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan bir organeldir.

Çekirdeğin(Nükleus=nucleus)hücre içinde yeri sabit değildir.Genellikle hücre merkezine yakın konumda olabildiği gibi,kılcal damarlara yakın hücrelerdeki nükleus,kılcal damar tarafındaki hücre zarına yakın konumlanır.Nükleus hücrede yaygın olarak bir adettir.

Okumaya devam et “Nükleus ve Nükleolus Nedir?(Çekirdek ve Çekirdekçik)”
Kategoriler
Biyoloji

Lizozom Nedir?

Lizozom bitki,hayvan,mantar ve maya gibi tüm ökaryotik (eukaryotik) hücrelerde bulunan bir organeldir.Lizozom bakterilerde mevcut değildir.Lizozomlar içlerinde parçalayıcı(Liziz=parçalayıcı) sindirim enzimleri içeren ,golgi aygıt tarafından üretilen vesiküllerdir.(Vesikül=Kesecik)
Lizozomlarda ki mevcut parçalayıcı enzimler Granüllü Endoplazmik Retikulum’da yerleşik olan ribozomlar tarafından sentezlenir,Granülsüz Endoplazmik Retikulum tarafından ise golgi aygıtına ulaştırılır.Golgi Aygıtına ulaşan parçalayıcı enzimler küre şeklinde kesecikler şeklinde paketlenir ve stoplazmaya gönderilir.
Lizozomlar çok ilginç yapılardır.Bünyelerinde depoladıkları parçalayıcı enzimler lizozom zarına ve lizozoma hiçbir zarar vermez.Tabiki bir istana dışında.Ölüm!
Tüm canlılarda ölüm gerçekleştikten kısa bir süre sonra duyulan leş kokusu aslında hücrelerdeki lizozomların parçalanması ve yıkıcı enzimlerin organzimadaki hücre ve dokuları parçalayıp çürüme safhasının başlamasından kaynaklanır.Buna ‘’Otoliz’’ adı verilir.Lizozom zarında herhangi nedenle ufak bir sızıntı olursa organizmada çeşitli hastalıklara neden olabilir.
Lizozomlar insanları bakteriyal enfeksiyonlarda savunmakla görevli olan akyuvar hücrelerinde çok miktarda bulunur.Akyuvar bir bakteri ile karşılaştığında bakteriye saldıran akyuvar lizozomlarda ki enzimlerin salınması ile bakteriyi parçalayıp yani sindirip etkisiz hale getirir.
Aynı mekanizma makrofajlarda da geçerlidir.Canlılarda, Lizozomların kalıtsal,kimyasal,ve çeşitli hastalık edici etmenler nedeniyle yapılarında meydana gelecek bir bozulma,sayısal olarak eksilme,görevlerini tam yapamama gibi durumlarda insanlarda ve diğer canlılarda çok vahim sonuçlar ile sonuçlanacak hastalıklara sebebiyet verir.

Kategoriler
Biyoloji

Ribozom Nedir?

Ribozomlar viruslar hariç bakterilerde dahil olmak üzere tüm canlılarda bulunan,15-20 nanometre çapında küremsi yada oval şekilli oganellerdir. Ribozom hücredeki organeller arasında en küçük organeldir. Ribozomlar endoplazmik retikulum ile birlikte oluşturdukları kompleks ile (Granüllü Endoplazmik Retikulum=GER) protein sentezinin yapıldığı orgenellerdir. Protein sentezi endoplazmik retikulum ve ribozomlarda gerçekleşir. Ribzomlar hücrede stoplazmada dağınık halde bulunabildikleri gibi endoplazmik retikulum üzerinde ve hücre zarına yapışık halde bulunurlar.
3 farklı ribozom tipi vardır;
1)rRNA(Ribozomal RNA 2)mRNA(Mesajcı RNA) 3)tRNA(Taşıyıcı RNA)
Ribozom tiplerinin görev ve özelliklerine protein sentezi makalesinde değineceğim.Bu sebeble ribozom tiplerini bilmek bu makalemizde yeterlidir.
Ribozomların kendine ait RNA ve proteinleri vardır.Ribozom iki alt birimden oluşur.Ribozomlar tek tek bulundukları gibi protein sentezi sırasında mRNA üzerine yan yana dizilerek zincir şeklindede görülürler.Protein sentezi sırasında zincir şeklinde dizilen ribozomlara ”Poliribozom” ,tek halde bulunan ribozoma ”monomer ribozom” adı verilir.Protein sentezi polizomlarda gerçekleştirilir.
Protein sentezinin ribozom ve endoplazmik retikulum organellerinde gerçekleştiğini söylemiştik.Bazı bilim otoriteleri stoplazmada bağımsız olarak bulunan ribozomların üretmiş olduğu proteinlerin hücrenin kendi hayatsal faaliyetleri için kullandığını,endoplazmik retikulum üzerinde bulunan ribozomların ürettiği proteinlerin ise hücre dışına salınacak olan proteinler olduğu görüşünü savunurlar.

Kategoriler
Biyoloji

Kontraktil (Vurgan) Koful Nedir?

Tatlısularda yaşayan bir hücreli canlılarda(Amip, öglena ve paramesyum,) koful farklılaşmış olarak karşımıza çıkar.

Bu canlılarda kofula”Kontraktil Koful” denir.Kontraktil koful(Vurgan) canlıdaki fazla suyun dışarı atılımını sağlayarak hücrenin yani canlının osmotik basıncını regüle(düzenleme) eder.Kontraktil koful bu fonksiyonu ile hücrede dengeyi (Homeostazi) sağlar.

Kategoriler
Biyoloji

Koful (Vakuol) Nedir?

Vakuol bazı tek hücreli hayvanların dışında hayvanlarda bulunmayan bir organeldir.Tüm ilkel ve yüksek yapılı bitkilerde ve mantar hücrelerinde vardır.

Vakuol(koful) sıvısı içinde hücrenin ait olduğu doku çeşidine bağlı olarak organik maddeler ve asitler,çeşitli renk maddeleri (Antokyan=mavimor,Antoksantin=sarı,turuncurenk),tuzlar,karbonhidratlar,yağlar,proteinler,müsilaj,kauçuk ve tanen maddeler bulunabilir.
Vakuol özsuyu içerisinde bulunabilecek tüm maddeler topluca ” Ergastik Maddeler ” olarak isimlendirilir.
Vakuoller bazı canlılarda birtakım özel görevlerde alır.Tek hücreli canlılarda hücre içine madde ve besin alımı,sindirilen besin atıklarının hücre dışına atılması görevler alır.
Vakuol zarı tek katlıdır ve vakuol zarına ” Tonoplast ” denir.
Tatlısularda yaşayan bir hücreli canlılarda ise koful farklılaşmıştır.Bu canlılarda kofula”Kontraktil Koful” denir.Kontraktil koful canlıdaki fazla suyun dışarı atılımını sağlayarak hücrenin yani canlının osmotik basıncını regüle(düzenleme) eder.