Biyoloji,Lise biyoloji,botanik,,Zooloji,Biyoloji alt bilim dalları,botanik altbilim dalları,Zooloji Alt bilimdalları
Bitkilerde Oksijen ( O2 ) ve karbondioksit ( CO2 ) gibi gazların hücre içine giriş çıkışını ve terlemeyi sağlayan , diğer bir deyişle bitkilerde gaz alışverişini ve terlemeyi gerçekleştiren bitki yapraklarında yer alan gözenek benzeri yapılara `Stoma yada stoma hücresi` denir. Su içinde yaşayan bitkilerde stoma yoktur.
Stoma Göreselleri
Bitki ve hayvanların hücre çekirdeği içerisinde bulunan kromozomlar hücrenin kalıtsal bilgisini yani DNA’sını taşır.
Biyoloji laboratuvarında hücrenin çekirdeğini (nükleusunu) mikroskop altında normal hayatsal fonksiyon safhasında incelersek kromozomlar ipliksi yapılar şeklinde görülür.
Bitkiler , hayvanlar,virüsler ve mikroorganizma hücrelerinde bulunan Karbon (C) , Hidrojen (H) , Oksijen (O) , Azot (N) ve Fosfor (P) elementlerinden oluşmuş yönetici moleküllere NÜKLEİK ASİTLER denir.
Nükleik Asit çeşitleri 5 adettir. 1) Adenin (sembolü=A) 2)Guanin (sembolü=G) 3) Sitozin (Sembolü=S) 4)Timin (Sembolü=T) 5)Urasil (Sembolü=U)
Etioplast proplastid ile kloroplast arasında geçiş yapabilen ve günümüzde de görevi üzerinde araştırmalar yapılan bir plastid çeşitidir.Etioplasta klorofil aktif durumda değildir.
Etioplastın bulunduğu bitki dokusu belirli bir süre ışığa maruz bırakılırsa kloroplasta dönüşür.Farklı bir açıdan baktığımızda bitkinin metabolik ihtiyacına göre dokulardaki hücrelerde kloroplast sayısı artması gerektiğinde etioplastlar kloroplasta dönüşlür.Ve Etioplastın kloroplasta dönüşünce inaktif olan klorofil aktive olur.
Etioplast çiçekli bitkilerin kök gibi ışık görmeyen dokularında bulunan açık yeşil ve sarı renge yakın bir renge sahip bir bitki organelidir.
Bitki hücrelerinde nişasta depolayan plastidlere ‘ Amiloplast’ olarakta isimlendirilir.
Levkoplast (lökoplast) bitkilerde renk maddesi bulundurmayan renksiz plastidlerdir.Levkoplastlar (lökoplast) bitkilerin ışık görmeyen tohum , yaprak hücrelerinde ve kök bölgelerinde bulunurlar.
Levkoplastlar bitkilerin ışık görmeyen yumru ve köke sahip olan (patates , soğan gibi ) bitkilerde , fotosentez ile üretilen glikozun nişasta şeklinde depolandığı depo organlardır.(Nişasta depolayan bu plastidlere ‘ Amiloplast’ olarakta isimlendirilir.)
Levkoplastlar ışığa maruza bırakıldıklarında kloroplasta dönüşürler , tıpkı ışık gören patatesin yeşil renk alması ve tadının acılanması gibi.
Etioplast proplastid ile kloroplast arasında geçiş yapabilen ve günümüzde de görevi üzerinde araştırmalar yapılan bir plastid çeşitidir.Etioplasta klorofil aktif durumda değildir.
Etioplastın bulunduğu bitki dokusu belirli bir süre ışığa maruz bırakılırsa kloroplasta dönüşür.Farklı bir açıdan baktığımızda bitkinin metabolik ihtiyacına göre dokulardaki hücrelerde kloroplast sayısı artması gerektiğinde etioplastlar kloroplasta dönüşlür.Ve Etioplastın kloroplasta dönüşünce inaktif olan klorofil aktive olur.
Etioplast çiçekli bitkilerin kök gibi ışık görmeyen dokularında bulunan açık yeşil ve sarı renge yakın bir renge sahip bir bitki organelidir.
Lipid kelimesi yunancada Lipos: yağ ve Fransızcada lipides kelimelerinden türetilen,katı ve ve sıvı yağlar ile balmumu gibi maddelere verilen genel bir isimdir.Lipidler yani yağlar suda erimez sadece alkol ve türevlerinde erir.C(karbon),H(hidrojen) ve O(oksijen)’den oluşan yağlar organizmalarda iki şekilde bulunur.
1)Canlıların yapısındaki Fosfolipid ve Balmumu
2)Parçalandıklarında yüksek yüksek miktarda enerji açığa çıkaran,bir başka deyişle yüksek miktarda enerji depolama şekli olan katı ve sıvı yağlar.Katı ve sıvı yağlar canlılar için önemli enerji depolarıdır.
Bir mol trigliserid bir mol Alkol(Gliserin=Gliserol) ve 3 mol yağasidinden meydana gelir.
1 mol Gliserin + 3 mol Yağ Asidi ——> Trigliserid + 3H2O(Su)
Bu formüldende anlaşıldığı reaksiyon sonucunda oluşan tabiatta bulunan doğal yağlara ”Trigliserid” adı verilir.Yağ moleküllerinde bulunan C ve H bağları karbonhidratlara oranla daha fazladır.Buna bağlı olarak metabolizmada yağlar parçalandığında(oksitlendiğinde) karbonhidratlara oranla 2-3 kat daha fazla enerji açığa çıkarır.
Tüm yaşayan organizmaların yapısal ve fonksiyonel olarak en küçük temel birimine ”Hücre” denir.Hücreyi ilk gözlemleyen ve gördüğü şekillere ”Cell=Hücre=odacık” adını veren Robert hooke’dur.
Genel olarak değerlendirildiğinde bitki ve hayvanlardaki hücreler 10-30 mikron büyüklüğündedir.Çeşitli bakteri ve bazı tek hücreli canlılar ise 0.5 mikron gibi çok küçük boyutlara sahip hücrelerdir.Fakat bazı hücreler o kadar büyüktür ki çıplak gözle bile görülebilir.Örnek olarak tavuk,kaz,ördek,kuş ve deve kuşu yumurtaları tek başlarına birer hücredir ve boyutları cm olarak ölçülebilir.Tarih öncesi devirlerde yaşamış olan fosil bir tür olan ”Aepyonis” kuşunun 8 litrelik yumurtası deve kuşu yumurtası ile birlikte günümüzde bilinen en büyük hücrelerdir.
Hücrelerin şekil ve büyüklüğü 2 etkene bağlıdır.
1)Hücrenin hacimi ve yüzey alan ilişkisi
2)Hücre nükleusunun(Çekirdek) hücreyi kontrol edebilme kapasitesi.
Hücre yaşamsal aktiviteleri için(solunum,beslenme,boşaltım) için madde alışverişini hücreyi çevreleyen ”Hücre Zarı”(Plazmalemma) aracılığı ile gerçekleştirir.Hücre zarı seçici-geçirgen bir yapıya sahiptir.Hücre madde alışverişi için hücrenin yüzeyini kuşatan hücre zarının,ihtiyacını karşılayabilmesi için hücre yüzey alanını optimum büyüklükte tutmak zorundadır.Hücre büyüyüp biyokütlesi arttıkça hücre yüzey alanı yeterli gelmez ve mevcut hücre zarı madde alışverişi için yetersiz kalır.Büyüyen hücre bölünerek bu olumsuz durumdan kurtulur.
Hücrenin nükleusu hücre metabolizmasını,büyümesini kontrol eden merkezdir.Nükleusta saklı tutulan genetik kodlar hücrenin hacminin ne kadar artacağını,ne zaman bölüneceğini,olumsuz koşullarda hücreyi nasıl regüle edeceğini bilen hücrenin tüm aktivitelerini konrol eden ana birimdir.
Hücre temel olarak 3 kısımdan meydana gelir.
Botanik alt bilim dallarını öğrenmeden önce botanik nedir sorusuna cevap vermeliyiz.
Botanik(botany) bitkiler üzerinde çalışan biyolojinin alt dalıdır.Kısacası bitki bilim dir.
Botanik alt bilim dalları şunlardır;
AGROSTOLOJİ (AGROSTOLGY)
Agrostolojinin kelime anlamına baktığımızda eski yunancada ”Agrostis”(=ayrık çimi denilen bir ot rürü adı) ile ”logia” kelimerinin birleşiminden oluşan ‘Agrostoloji’ otlar üzerinde çalışan botanik dalıdır. Agrostolojinin üzerinde çalıştığı otlar genel olarak ”Graminoid’ ‘ler olarakta anılırlar.Bu yüzden Agrostoloji’nin diğer bir adıda ”Graminology’ dir.
BİTKİ FİZYOLOJİSİ (PLANT PHYSIOLOGY AGROSTOLOJİ
Bitki fizyolojisi bitkilerin fizyolojisi ve fonksiyonlarını inceleyen botanik biliminin bir alt disiplinidir.
BİTKİ ANATOMİSİ (PLANT ANATOMY)
Bitkilerin iç yapıları üzerinde mikroskobik seviyede yapılan çalışmaları içeren bir botanik dalıdır.Bitki anatomisi ayrıca bitki dokularının organizasyonu,gelişimi ve farklılaşmaları üzerinede çalışır.
BİTKİ SİSTEMATİĞİ (SİSTEMATİK BOTANİK) (PLANT SYSTEMATICS)
Bitki sitematiği; günümüzde yaşayan yada nesli tükenmiş ve fosil kalıntıları bulunan bitkileri moleküler, mofolojik ve anatomik ve evrimsel akrabalık bağlarını göz önünde bulundurarak tanımlayan ,isimlendiren ve sııflandıran bir botanik bilim dalıdır.